Er zijn diverse vormen van vertegenwoordiging. Er wordt onderscheid gemaakt tussen directe en indirecte vertegenwoordiging.
Bij directe (‘echte’) vertegewoordiging handelt de vertegenwoordiger zowel op naam, als voor rekening van de vertegenwoordigde.
Bij indirecte vertegenwoordiging handelt de vertegenwoordiger op eigen naam, maar op rekening van de vertegenwoordigde.
Zo is er de volmacht en de lastgeving. Bij lastgeving is de lasthebber verplicht actie te ondernemen, bij volmacht niet.
Volmacht
Volmacht wordt beschreven in artikel 3:60 lid 1 BW:
Volmacht is de bevoegdheid die een volmachtgever verleent aan een ander, de gevolmachtigde, om in zijn naam rechtshandelingen te verrichten.
Vormen van volmacht zijn curatele, bewind en mentorschap.
Als de gevolgmachtigde handelt binnen de grenzen van de volmacht ontstaat een verbintenis tussen de volmachtgever en de wederpartij. De gevolmachtigde valt er tussen uit en is geen partij bij de ontstane verbintenis.
Overschrijding volmacht
Indien de gevolmachtigde zijn bevoegdheid heeft overschreden, komt artikel 3:62 lid 2 BW in beeld:
Een bijzondere volmacht die in algemene bewoordingen is verleend, strekt zich slechts uit tot daden van beschikking indien dit ondubbelzinnig is bepaald. Niettemin strekt een volmacht die voor een bepaald doel is verleend, zich uit tot alle daden van beheer en van beschikking die dienstig kunnen zijn tot het bereiken van dit doel.
Uit dit artikellid zijn twee vereisten af te leiden. Het eerste is dat de wederpartij niet mocht weten dat de gevolgmachtigde geen (toereikende) volmacht bezat. Het tweede is dat door een gedraging of soms een nalaten de wederpartij mocht vertrouwen op een toereikende volmacht. Wanneer een handeling door een gevolmachtigde onbevoegd is begaan, is de volmachtgever in beginsel dus niet gebonden. De volmachtgever is wel gebonden als aan de twee hierboven vermeldde criteria van art. 3:61 lid 2 BW is voldaan.
De volmachtgever kan echter de onbevoegd aangegane rechtshandeling bekrachtigen door art. 3:58 BW. Bekrachtiging is een rechtshandeling tussen de volmachtgever en de wederpartij, waarbij de gevolgmachtigde geen rol speelt.
Lastgeving
Anders dan de volmacht is bij lastgeving de lasthebber verplicht een handeling voor de lastgever te verrichten (art. 7:414 BW).
In geval van onmiddelijke vertegenwoordiging o.g.v. volmacht (al dan niet ex overeenkomst tot lastgeving) is cruciaal dat de gevolmachtigde zijn hoedanigheid aanstonds vermeldt. HR 2-4-1993
Bij middellijke vertegenwoordiging waarin wordt geprocedeerd op grond van lastgeving maar in eigen naam, behoeft de lasthebber niet in de dagvaarding te vermelden dat hij optreedt voor de belangen van de derde. HR 3-5-1991